Emil Lange

---

Życiorys

Emil Lange, uznawany za jednego z ważniejszych architektów swojego czasu, swoją edukację w dziedzinie architektury rozpoczął we wrocławskiej Szkole Budowlanej, a także w Studium Budowy Maszyn. W latach 1907-1909 studiował architekturę na wrocławskiej Akademii Sztuki i Rzemiosła Artystycznego, gdzie kształcił się pod okiem Hansa Poelziga. Dzięki uznaniu, jakie zyskał od profesora Poelziga, Lange miał szansę na długoterminową współpracę, co pozwoliło mu zdobyć niezbędne doświadczenie. Już w 1904 roku wspierał Poelziga przy przygotowaniach projektu domu wzorcowego, który zaprezentowany został na Wystawie Rzemiosła Artystycznego we Wrocławiu.

W kolejnych latach Lange brał udział w realizacji czterech kluczowych projektów Poelziga: budowy jego własnego domu przy ul. Chopina 2 we Wrocławiu, biurowca Junkernstraße przy ul. Ofiar Oświęcimskich we Wrocławiu, wieży podczas Wystawy Wschodnioniemieckiej w Poznaniu oraz zakładów chemicznych znajdujących się w Luboniu pod Poznaniem. Dodatkowo Lange uczestniczył w pracach zespołu Poelziga, który zajmował się projektowaniem fabryk w Rybniku oraz Pszowie.

W 1910 roku Lange związał się z wrocławskim biurem miejskiego radcy budowlanego Maksa Berga. W latach dwudziestych XX wieku zyskał status wolnego architekta i zaczął projektować w nurcie nowoczesnej architektury modernistycznej. W okresie 1920-1922 pełnił funkcję przewodniczącego stowarzyszenia architektów budownictwa socjalnego. W 1922 roku rozpoczął pracę w Bauhausie w Dessau, gdzie ostatecznie powrócił do Wrocławia w 1924 roku. Lange był znany z publikacji w specjalistycznych czasopismach architektonicznych, takich jak Ostdeutsche Bauzeitung, w którym był jednym z redaktorów. Należał do Niemieckiego Związku Architektów oraz śląskiego oddziału Niemieckiego Związku Twórczego, a także był ideowo związany z socjaldemokracją, będąc członkiem SPD.

W 1929 roku, jako członek śląskiego oddziału Werkbundu, Lange otrzymał zaproszenie od Heinricha Lauterbacha oraz Adolfa Radinga do współpracy przy planach wzorcowego osiedla w ramach Wystawy „Mieszkanie i Miejsce Pracy”. Lange opracował dwa kluczowe projekty dla tej wystawy: pierwszy z nich, budynek nr 9, został dostawiony do ciągu trzynastu szeregowych domów jednorodzinnych, będąc przykładem czynszowego domu wielorodzinnego. Drugi dom, nr 28, zbudowany w części osiedla przeznaczonej na domy jednorodzinne, był nowoczesną willą z garażem, zaprojektowaną dla kilkuosobowej rodziny z służącą.

Oba projekty, charakteryzujące się kubicznymi, nowoczesnymi formami, spotkały się z pozytywnymi recenzjami ze strony odwiedzających wystawę. Krytycy zauważyli, że budynki te wyróżniają się prostą, estetyczną formą oraz nie przedstawiają większych wad. Lange przyczynił się również do części wystawy, współpracując z Hansim Scharounem i Paulem Häuslerem przy ekspozycji poświęconej wyposażeniu mieszkań, zorganizowanej przed Halą Stulecia.

Oprócz projektów związanych z wystawą, do najważniejszych realizacji Langego w Wrocławiu zaliczyć można budynki mieszkalne spółdzielni Neuland przy ul. Promień i Spółdzielczej na Biskupinie. Projekt tego osiedla powstał w latach 1928-1930 we współpracy z Hugo Leipzigerem. Wcześniej, w 1925 roku, Emil Lange zaprojektował zespół hotelowy znany jako Autopark Friedrichstraße, przeznaczony jako noclegownia dla kierowców bogatych turystów podróżujących luksusowymi samochodami. Kompleks ten obejmował garaże, hotel, myjnię oraz warsztaty. Poza Wrocławiem Lange zajmował się również projektowaniem, m.in. budynku teatru Thalia oraz Domu Ludowego w Weisswasser na Łużycach.

Ważniejsze dzieła

Emil Lange miał istotny wkład w wiele znaczących projektów architektonicznych. Oto najważniejsze z nich:

• 1904 – współudział w projekcie wzorcowego domu mieszkalnego, który powstał na zlecenie Hansa Poelziga, na Wystawie Rzemiosła Artystycznego,
• 1906 – współpraca przy realizacji domu prywatnego Hansa Poelziga przy ulicy Chopina 2,
• 1911 – asysta w projektowaniu biurowca Junkernstraße, znajdującego się przy ul. Ofiar Oświęcimskich 38-40, którego autorem był Hans Poelzig,
• 1911 – współpraca w tworzeniu Wieży Górnośląskiej na Wystawie Wschodnioniemieckiej w Poznaniu, zaprojektowanej przez Hansa Poelziga,
• 1911-12 – udział w projektowaniu budynków zakładu chemicznego w Luboniu, również pod kierunkiem Hansa Poelziga,
• 1925 – projekt zespołu hotelowego Autopark Friedrichstraße przy ul. Nasypowej 24,
• 1929 – realizacja Wzorcowego domu nr 9 na wystawie WUWA, znajdującego się przy ul. Tramwajowej 4,
• 1929 – budowa Wzorcowego domu nr 28 na wystawie WUWA przy ul. Dembowskiego 7,
• 1930 – domy mieszkalne spółdzielni Neuland zlokalizowane przy ul. Promień 1-21 oraz Spółdzielczej 2-40.

Literatura

Literatura dotycząca Emil Lange’a jest bogata i różnorodna, obejmując liczne publikacje związane z architekturą oraz historią Wrocławia. Poniżej przedstawiamy wybrane pozycje, które zasługują na szczególną uwagę:

• – Encyklopedia Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006, s. 468-469,
• – Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011,
• – Jadwiga Urbanik: WUWA 1929-2009. Wrocławska wystawa Werkbundu. Wrocław: Muzeum Architektury we Wrocławiu, 2009.

---

Oceń: Emil Lange

---